Prof. Dr. Erdal Tanas KARAGÖL
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Öğretim Üyesi
2015 yılında Kars’ın Selim ilçesinde temeli atılan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) 12 Haziran itibariyle hayata geçiyor.
Türkiye’de gerçekleştirilen en önemli enerji projelerinden biri olma özelliğine sahip TANAP, aynı zamanda bölgesel enerji politikalarına da yön verecek olan stratejik bir proje. Üstelik geçtiğimiz 3 yıl gibi bir sürede tamamlanması sebebiyle Türkiye’nin son dönemlerde “enerjide ticaret merkezi “olma sürecinin vizyon projesi olarak da öne çıkıyor.
Açıkçası TANAP’ın hayata geçmesi hem yeni büyük enerji projelerini tetiklemiş olacak hem enerji yatırımcılarının gözündeki Türkiye rolüne olumlu katkıda bulunacaktır.
TANAP NEDEN ÖNEMLİ?
Azerbaycan’ın Şahdeniz sahasından çıkartılacak doğalgaz rezervlerinin Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasını öngören Güney Gaz Koridoru’nun (GGK) en önemli ayağı olan TANAP ile Türkiye, Hazar Bölgesi’ndeki rezervlerin dünya pazarlarına transferini sağlayan merkez ülke pozisyonuna ulaşacaktır.
Küresel enerji piyasalarına açılmak isteyen diğer kaynak sahibi ülkelerin oldukça ilgisini çeken TANAP, bugün enerji ithalatında ülke çeşitliliğini sağlamak isteyen Türkiye’ye ve özellikle Avrupa ülkelerine ciddi fırsatlar sunmaktadır.
TANAP her ne kadar Azerbaycan’dan Avrupa’ya uzanan bir doğalgaz boru hattı olarak gözükse de izlediği güzergah itibariyle bölgede doğu batı yönlü ana bir doğalgaz koridoru açmış oluyor.
Öte yandan Güney Gaz Koridoru (GGK) içinde yer alan TANAP’ın Avrupa’ya uzanan devamı niteliğindeki Trans-Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TAP), AB ülkelerinin ve Türkiye’nin Rusya’ya olan doğalgaz bağımlılığı karşısında daha geniş bir hareket alanına kavuşmasını sağlayacaktır.
En önemlisi de TANAP ile birlikte bölgede zengin enerji kaynaklarına sahip olan aktörler yani Türkmenistan, Irak, İran ve Doğu Akdeniz ülkelerinin bu koridora katılması da olası ihtimaller arasında yer alıyor.
Bu süreç hem bölgede rekabet şartlarının oluşmasını sağlayacak hem de Türkiye’nin bölgedeki stratejik önemini artırarak koridor ülke olmaktan çıkıp enerji ticaret merkezi olmasına katkıda bulunacaktır.
TANAP NEREDEN GEÇİYOR?
Şahdeniz’den Gürcistan’a uzanan ve Türkgözü sınır kapısından Türkiye’ye girişi planlanan TANAP’ın Türkiye geçişindeki toplam uzunluğu 1850 km’den oluşuyor.
Azerbaycan’ın Şahdeniz 2 sahasından çıkarılacak toplam 1,2 trilyon m3’lük doğalgaz akışını gerçekleştirecek bu hattın, 2020’de 16 milyar m3 doğalgaz kapasitesine ulaşması, 2023’te bu kapasitenin 23 milyar m3’e, 2026’da ise 31 milyar m3’e çıkarılması hedefleniyor.
Proje, Türkiye Gürcistan sınırından başlayıp Türkiye Yunanistan sınırına kadar uzanan bir güzergahta yer alıyor. Türkiye’de başlangıç noktası Ardahan ili Posof ilçesinin Türkgözü köyü olan TANAP, Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçerek Türkiye’nin Yunanistan sınırındaki İpsala ilçesinde son buluyor.
Bu noktadan sonra TANAP, Avrupa ülkelerine doğal gaz aktaracak olan TAP Doğal Gaz Boru Hattı’na bağlanıyor. Dolayısıyla şu anda Hazar’dan Avrupa’ya doğrudan ilk enerji hattını oluşturacak koridorun en önemli halkası olan TANAP ve TAP, Asya ve Ortadoğu ülkelerinin batıya açılan penceresi olacaktır.
Türkiye’nin “enerjide ticaret merkezi” olması yolunda oldukça önemli bir proje olan TANAP, Türkiye’yi doğu-batı arasında stratejik ülke konumuna ulaştırarak enerji kaynakları ithalatında maliyeti azaltıcı bir etki yaratacaktır.
Türkiye enerji üreten ve tüketen ülkeler arasında “enerjide ticaret merkezi” görevini üstlenirken, diğer yandan bu projelere ortak olan yapısıyla hem enerji aktörü hem enerji piyasasının kalbi konumuna yükseliyor.
