Suriye’de kötüleşen ekonomik durum ve savaş nedeniyle yaşanan genel yıkım, terör örgütü PKK/YPG’ye geniş bir eleman havuzu sağlıyor. Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde Türkçe Araştırmaları Direktörü Ömer Özkızılcık, terör örgütü PKK’nın Türkiye’deki insan kaynağının nasıl kuruduğunu ve Suriye’ye kaydığını kaleme aldı.
PKK on yıllardır Türkiye’ye karşı bir terör kampanyası yürütüyor ve birçok farklı strateji uyguluyor. Ancak bu süre zarfında, Türk pasaportuna sahip teröristler terör örgütü PKK’ya her zaman hakim olmuştu. Son dönemde ise Suriye’deki gelişmeler nedeniyle örgütün insan sermayesi Suriye’ye doğru kayıyor.
Örgütün insan kaynağı neden Suriye’ye kayıyor?
Terör örgütü PKK’nın Kandil’deki lider kadrosuna ve kurucu üyelerine baktığımızda hepsinin Türkiye doğumlu olduğunu görüyoruz. Lider kadro gibi üyeler de yine Türkiye’deki Kürtlerdendi. Terör örgütü her zaman Türkiye içerisinde yoğun bir insan kaynağına sahip olsa da hükümet çeşitli politikalarla bu dinamiği değiştirdi. Türkiye’den terör örgütü PKK’ya katılanların sayısı 2014’te 5 bin 558 iken 2021’de sadece 48’e düşmüş durumda. [1] Bu keskin düşüş 2 ana nedene dayanıyor.
İlk neden, hükümetin Türkiye’deki Kürtlerin ihtiyaç ve taleplerini karşılamak için uyguladığı politikalardır. Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı döneminde Kürtçe yasak olmaktan çıkarıldı [2] ve Kürt kökenli vatandaşlara geniş ölçüde kültürel haklar [3] tanındı. Türkiye’nin güneydoğusunda ağırlıklı olarak Kürtlerin yaşadığı bölgeler önemli bir ekonomik gelişme kaydetti. [4] Hükümet, Türkiye’deki Kürtlerin terör örgütü PKK’ya katılmasının arkasında yatan temel nedenleri ortadan kaldırmayı başardı.
İkinci neden ise Türkiye’de Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgelerde güvenliğin artırılmasıdır. Türk ordusu terör örgütü PKK’yı başarılı bir şekilde Türkiye sınırlarının dışına [5] sürdü ve çatışmaları komşu Irak ve Suriye’ye taşıdı. [6] PKK’nın artık Türkiye’deki yerel halkla doğrudan teması yok ve bu nedenle onları kaçırarak [7] veya manipüle ederek yeni üyeler kazanma olasılığı eskiye nazaran daha düşük.
Suriye terör örgütü PKK/YPG’ye ne sağlıyor?
Terör örgütü PKK’nın Türkiye’deki insani yaşam hattı boğulurken, Suriye’deki iç savaş ortamı PKK’ya yeni bir fırsat sundu. Suriye’de ağırlıklı olarak Kürtlerin yaşadığı bölgelerin Şam tarafından terör örgütleri PKK ve YPG’nin Suriye uzantılarına devredilmesinin [8] üzerinden 12 yıl geçti. Terör örgütü YPG, 2014’ten bu yana Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) desteğiyle toprak kontrolünü hayallerinin çok ötesine taşıdı. [9] Son olarak, 2019’dan bu yana Rusya’nın koruması [10], terör örgütü PKK/YPG’ye karşı herhangi bir kara operasyonunu zorlaştırdı.
Bu yıllar içerisinde terör örgütü PKK/YPG, PKK’nın kurucusu Abdullah Öcalan tarafından benimsenen Marksist bir model olan demokratik konfederalizme dayalı bir yönetim modeli kurdu ve kontrolünü sağlamlaştırdı. Yıllar içerisinde terör örgütü YPG, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) üzerinde hakimiyet kurdu ve binlerce kişiyi ya zorla askere alarak [11] ya da propaganda ve ekonomik teşvikler sunarak “gönüllü” olarak saflarına kattı.
Suriye’de kötüleşen ekonomik durum [12] ve savaş nedeniyle yaşanan genel yıkım, terör örgütü PKK/YPG’ye geniş bir eleman havuzu sağlıyor. ABD tarafından ödenen maaşlar sayesinde [13] PKK/YPG örgüte yeni katılımlar için güçlü ekonomik teşvikler sunabiliyor. Ayrıca terör örgütü PKK/YPG, Suriye de dahil olmak üzere dünyanın hiçbir yerinde kabul edilmeyen ve PKK’nın ideolojisini ve taktiklerini destekleyen [15] bir müfredat [14] uyguluyor.
Terör örgütü PKK/YPG’de değişen liderlik
Beşeri sermayedeki değişim terör örgütü PKK/YPG’nin üst kademelerinde de kendini gösteriyor. Mevcut liderlik Türkiye’deki Kürtlerin hakimiyetindeyken, yeni ve yükselen figürler Suriyelilerden oluşuyor. Mazlum Abdi, İlham Ahmed, Mahmud Berkhadan, Bahoz Erdal ve Layla Qahraman gibi yeni öne çıkan terörist isimlerin hepsinin Suriyeli olması tesadüf değil, yapısal değişimin bir sonucudur.
Ayrıca, Türkiye’nin Irak’ta PKK’nın orta ve üst düzey sözde komutanlarını öldürmek için düzenlediği insansız hava aracı saldırıları da bu değişimi doğrular nitelikte. Eylül 2022’ye kadar ortadan kaldırılan hedeflerin [16] sadece yarısı Türkiye’deki Kürtlerden oluşurken diğer yarısını çoğunlukla Suriyeli Kürtler teşkil ediyor. Türkiye’deki Kürtlerin örgüt içerisindeki oranı geçmişe göre keskin bir düşüş gösteriyor.
Örgüt geçmişin aksine, Suriyeli Kürtleri siyasi cephede de kullanmaya başladı. Terör örgütü PKK/YPG’nin siyasi şemsiyesi olan Suriye Demokratik Konseyi (SDK) Washington’da bir ofise sahip [17] ve hatta ünlü Brownstein Hyatt Farber Schreck lobi şirketiyle 50 bin dolarlık bir sözleşme [18] imzaladı. Benzer örnekleri muhtelif Avrupa ülkelerinde de görmek mümkün. [19] ABD’nin terörist grup YPG ile ortaklığı, PKK’nın terörist olarak tanımlanması noktasında örgüte bir kaçış imkanı sunuyor..
Terör örgütü PKK, meşru Kürt partileriyle işbirliklerinde de Suriye kolunu kullanıyor. Bu bağlamda, Iraklı Kürt Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile terörist grup YPG arasındaki ilişki hayati önem taşıyor. Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan: “Irak’ta Süleymaniye’ye yönelik yaptırımlarımıza rağmen KYB, PKK’ya yönelik destekleyici tutumunu değiştirmezse daha ileri tedbirler almaktan çekinmeyeceğiz.”[20] demişti. Nisan ayında Süleymaniye’de Mazlum Abdi’yi ıskalayan [21] Türk insansız hava aracı saldırısı da Suriyeli Kürtlerin terör örgütü PKK içinde artan bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor.
[1] https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-soylu-2014te-5-bin-558-kisinin-katildigi-teror-orgutune-bugun-48-katilim-vardir/2427184
[2] https://tribune.com.pk/story/611866/turkey-to-lift-headscarf-ban-boost-kurdish-rights
[3] https://www.bbc.com/news/world-europe-24330722
[4] https://www.aa.com.tr/en/turkey/investment-in-turkeys-southeast-rises-with-solution-process/69305
[5] https://setav.org/en/assets/uploads/2018/06/36.-Strategy-Collapses-introduction.pdf
[6] https://research.sharqforum.org/2022/05/05/turkeys-anti-pkk-operations/
[7] https://www.aa.com.tr/en/europe/woman-whose-daughter-was-kidnapped-by-pkk-in-germany-visits-protest-in-turkey/2274118
[8] https://www.clingendael.org/pub/2021/the-ypgpyd-during-the-syrian-conflict/1-an-extraordinary-tale-the-ypgpyd-rises/
[9] https://www.dailysabah.com/politics/2017/08/26/us-backed-sdf-to-start-offensive-for-deir-ez-zor
[10] https://politicstoday.org/why-russia-protects-the-ypg-in-syria/
[11] https://euaa.europa.eu/country-guidance-syria/26-persons-fearing-forced-or-child-recruitment-kurdish-forces
[12] https://www.mei.edu/publications/syrias-economic-freefall-continues-despite-arab-league-return
[13]https://comptroller.defense.gov/Portals/45/Documents/defbudget/FY2024/FY2024_CTEF_J-Book.pdf
[14] https://www.trtworld.com/magazine/a-looming-education-crisis-grips-syria-s-sdf-controlled-areas-44559
[15] https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-detains-teachers-opposing-propagandist-curriculum/2149734
[16] https://www.setav.org/en/remote-control-aerial-elimination-of-the-pkks-terrorist-leaders-and-operatives/
[17] https://www.syriandemocraticcouncil.us
[18] https://www.aa.com.tr/en/middle-east/political-wing-of-terrorist-pkk-ypg-led-group-contracts-us-firm-to-lobby-federal-government/3094830
[19] https://menaaffairs.com/pyd-ypg-lobby-in-europe-and-the-netherlands/
[20] https://www.aa.com.tr/en/turkiye/turkiye-will-take-further-steps-if-iraqs-puk-party-fails-to-change-stance-on-pkk-terrorists-says-foreign-minister/3110439
[21] https://www.rudaw.net/english/kurdistan/080420231
Ömer Özkızılcık
Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde Türkçe Araştırmaları Direktörü
