Özbekistan’da 2021 yılı, “Gençleri Destekleme ve Nüfus Sağlığını Güçlendirme Yılı” olarak ilan edildi. Tüm dünyayı kasıp kavuran salgın, halk sağlığını koruma ve geliştirme alanında önemli reformların yapılmasına hayati ihtiyacı gösterdi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev Senato’ya ve Yasama Meclisine hitaben yılbaşı mesajında “Şu anda dünyanın diğer bölgelerinde gözlemlenen salgının dalgası ve ilişkili riskler, hepimizin daha da dikkatli ve gözü açık olmamızı gerektiriyor. Bu nedenle, salgın sırasında kazanılan deneyimi, mevcut imkânları, potansiyeli ve gelişmiş yabancı başarıları kullanarak, nüfusun sağlığını koruma ve güçlendirme alanındaki esaslı reformlarını yeni bir seviyeye yükseltmemiz gerekiyor” dedi.
Salgınla mücadele amacıyla 2021 yılı için devlet bütçesinde 3 trilyon Sum miktarında bir rezerv oluşturuldu. Koronavirüs hastalığına karşı nüfusun aşılanması, bu paralardan da yapılacak. İş kalitesinin yükselmesi, sıhhi ve epidemiyolojik hizmetinin malzeme ve teknik temelinin iyileştirmesi ve modern laboratuvarlarının oluşturulması için 200 milyon Dolar tahsis edilecek. Kadınlara ve çocuklara iyot, demir, folik asit, vitamin ve antiparaziter ilaçlarının ücretsiz olarak sağlanması yolu ile anemi hastalığını % 25 oranında azaltmayı umuyoruz. Bu yıldan itibaren 15 yaş altı çocuklar ve hamile kadınlar 7 çeşit vitamin ve paraziter hastalıklara karşı ilaçları ücretsiz olarak alacaklar. Bu tedbirler, 2021 yılında 11 milyon kişi ve 2022 yılında 17 milyon kişiyi kapsayacak. Bu amaçlar için 100 milyar Sum tahsis edilmesi planlandı. “Köy Hekimliği” programı çerçevesinde uzak bölgelerde çalışan binden fazla doktora 30 milyon Sum tutarında maddi yardım edilecek ve lojmanlar sağlanacak. 70 beden eğitimi ve spor tesislerinin, 16 bin anaokul ve okullarının spor malzemesi ile donatılması amacıyla 2021 yılında 100 milyar Sum tutarında kaynağın ayrılması planlandı. Ayrıca tüm ilçe merkezlerinde ve şehirlerde yaya ve bisiklet yolları yapılacaktır.
Bir ülkenin kalkınması, belirli başarılara ulaşması, insanların refahı, ülkedeki gençlerin eğitim ve öğretimine, onların geleceğine verilen önemin derecesi ile yakından ilgilidir. Özbekistan, gerçekte, bir gençlik ülkesi olarak adlandırılabilir çünkü nüfusunun üçte ikisinden fazlası 30 yaşın altındaki gençlerden oluşur. Bu nedenle, Özbekistan’da gençlik meselesi, devlet politikasının en öncelikli alanlarından biridir. Ülkedeki bağımsızlığın ilk yıllarından bu yana, bir dizi yasama kanunlarının uygulanmasının bir sonucu olarak, uyumlu kişilik özelliklerini taşıyacak gençlerini yetiştirmesi için bütünsel bir sistem yaratılmıştır. Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev tarafından ilk imzalanmış ve 14 Eylül 2016 tarihli kanununun “Devlet Gençlik Politikası” yasası olması, bunun bir gerçeğidir. Demek ki ülkenin hem lideri hem de hükümeti, nüfusun yarısından fazlasının genç olduğu bir ülkede devletin gençlik politikasının tutarlı bir şekilde uygulanması, Özbekistan’ın dünyadaki en gelişmiş ülkeler arasında hak ettiği yeri alması için önemli bir faktör olduğunun farkındalardır.
Bir çocuğun hayatındaki en önemli dönemi, zihinsel aktivitenin geliştiği, ahlaki ve estetik fikirlerin ve fiziksel niteliklerin oluştuğu okul öncesi dönemin olduğunu göz önünde bulundurulduğunda, hükümetin önümüzdeki yıllar için okul öncesi eğitimin geliştirilmesi alanındaki stratejik hedefi, tüm çocukları tam olarak kapsayacak şekilde gerekli koşullarının yaratmasıdır.
2021 yılında çocukların %65’e, 2023 yılın sonu itibarıyla ise çocukların %75’ine kadar okul öncesi eğitim kapsamının arttırılması planlandı. Bununla birlikte 2021 yılında 560 bin veya % 82 oranında altı yaşındaki çocuklar ücretsiz okul öncesi hazırlık sistemi kapsamında olacak. Uzakta bulunan köylerde okul öncesi eğitimin alternatif biçimlerinin kullanımı yaygınlaşacak. UNICEF ve Dünya Bankası ile işbirliği çerçevesinde, engelli çocuklar için evde okul öncesi eğitim başlatılacaktır.
Öğretmenler için uygun koşulların yaratılmasının yanı sıra okul eğitiminin kalitesini radikal bir şekilde iyileştirmesi ve arttırması için reformların yapılması hızlandırılacaktır. 2021 yılında 30 yeni okulun inşası, 320 okulun malzeme ve teknik altyapısının onarımı ve iyileştirilmesi için bütçeden 2 trilyon Sum kaynak ayrılacak. Önümüzdeki iki yıl içinde, tek bir “elektronik eğitim” sisteminin uygulaması için 250 milyar Sum kaynak tahsis edilecek.
Gençlerin yetenek ve potansiyellerini geliştirmeye yönelik sürekli olacak bir sistem oluşturulacaktır. Önümüzdeki akademik yılında10 Başkanlık Okulu, 197 kimya, biyoloji, matematik ve bilgi teknolojileri alanlarında ihtisaslaştırılmış okullar ülkede faaliyete geçecek.
Yükseköğretimin kapsamına ve kalitesinin arttırılmasına özel dikkat gösterilecektir. Önümüzdeki akademik yılından başlayarak, yükseköğrenim için verilen devlet burslarının sayısı en az % 25 oranında artırılacak. Düşük gelirli ailelerinden gelen kızlarına burs kontenjanının ikiye katlanarak 2 bine kadar çıkarılması öngörülmektedir. Sosyal desteğe muhtaç ve mükemmel okuyan kızlara özel burslar verilecek. Üniversiteler ve eğitim sisteminin alt kademeleri arasındaki sürekliliği güçlendirmesi amacıyla 65 akademik lise yükseköğretim kurumlarının yetki alanına, 187 teknik okul ise ihtisas üniversitelerine ve işkolu kuruluşlara tahsis edilecek. “El-Yurt Umidi” Vakfı aracılığıyla yurt dışındaki üniversitelerde yüksek lisans ve doktora eğitimi almak üzere gönderilen gençlerin sayısı önümüzdeki yıl 5 kat artacak. Fon aracılığıyla ilk kez 100 kız ve erkek diğer ülkelerdeki lisans eğitimine gönderilecek. Sonraki yıllarda sayıları 2-3 kat artacak. Önümüzdeki yıl üniversitelerdeki ve araştırma kuruluşlarındaki doktora öğrenci sayısı 4,5 bine ulaşacak. Bu rakam 2017’ye göre 3 kat fazladır. Bu amaçlar için bütçeden ilave olarak 240 milyar Sum kaynak tahsis edilecek. Gençlerin istihdamına ve girişimcilik desteğine özel önem verilecektir. Yakında geçen Gençlik Forumu’nda gençlik girişimciliği ve istihdamı için 100 milyon Dolar tahsis edilmesine karar verildi. Ayrıca gençlerin iş projelerinin finanse edilmesi ve mesleklerinin edinmesi için 1 trilyon Sum ve 50 milyon dolar tahsis edilecek. Düşük gelirli ailelerinin çocuklarına, tam yetim çocuklara, engelli çocuklara ve tedaviye ihtiyaç duyan çocuklara yeni bir özel destek sistemi uygulanacak. 2021 yılında 900 tam yetim çocukların barınmasını sağlaması için bütçeden ilk kez 50 milyar Sum kaynak ayrılacak.
Göründüğü gibi Özbekistan, gençleri, ülkenin refahını sağlayabilecek devasa bir güç, devletin stratejik bir kaynağı olarak görüyor. Bu nedenle, bugün yüksek eğitimli ve modern fikirli, hayattaki sağlam bir tavra sahip olan bir gençliğin, ülkenin gelecekteki ilerlemesinde kademeli olarak belirleyici bir güç haline gelmesi için her türlü çaba gösterilmektedir.
